ประเพณีบุญบั้งไฟ ถูกจัดขึ้นในเดือนหกของชาวอีสาน เป็นตำนาน ประเพณีทีจัดกันมาอย่างช้านาน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อขอฝนจากพระยาแถน เนื่องจากน้ำฝนถือเป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับชาวอีสานเพราะอาชีพส่วนใหญ่ของชาวอีสานคือ การทำไร่ ทำนา ส่งผลให้ผลผลิตต่าง ๆ จะขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำฝนเป็นหลัก หากปีนั้นฝนดีผลผลิตทางการเกษตรก็จะดี หากปีนั้นแล้งเกษตรกรก็จะลำบากเพราะต้องลงทุนค่าน้ำมันเพื่อสูบน้ำขึ้นมาใช้ทำการเกษตร ดังนั้น ประเพณีบุญบั้งไฟจึงจัดขึ้นในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายนก่อนที่จะมีการเริ่มทำไร่ ทำนา ปลูกต้นกล้ากันนั่นเอง โดยมีความเชื่อว่าการจุดบั้งไฟขึ้นไปบนฟ้าเป็นการขอพรพระยาแถนหรือเทพวัสสกาลเทพบุตร ซึ่ง ชาวอีสานมีความเชื่อว่า พระยาแถนมีหน้าที่คอยดูแลให้ฝนตกถูกต้องตามฤดูกาล และหากหมู่บ้านใดไม่มีการจัดงานบุญบั้งไฟ ฝนก็จะไม่ตกถูกต้องตามฤดูกาล หรืออาจก่อให้เกิดภัยพิบัติกับหมู่บ้านได้
งานประเพณีบุญบั้งไฟ
การจัดประเพณีบุญบั้งไฟจะครอบคลุมเกือบจะทุกจังหวัดในภาคอีสาน โดยจังหวัดที่ขึ้นชื่อเรื่องประเพณีบุญบั้งไฟ เช่น ยโสธร ซึ่งเห็นได้จากคำขวัญจังหวัดที่ว่า “เมืองบั้งไฟโก้ แตงโมหวาน หมอนขวานผ้าขิด แหล่งผลิตข้าวหอมมะลิ” นอกจากนี้ยังมีจังหวัดอื่น ๆ เช่น กาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด อุดรธานี หนองบัวลำภู อำนาจเจริญ เป็นต้น
ภายในงานบุญบั้งไฟจะมีการแสดงขบวนนางรำจากแต่ละหมู่บ้านเป็นการฟ้อนรำบูชาพระยาแถน และยังมีการแข่งขันประกวดขบวนฟ้อนรำสวยงามอีกด้วย นอกจากขบวนนางรำแล้วรถที่นำมาแห่ขบวนก็จะตกแต่งอย่างสวยงามอลังการสิ่งที่ขาดไม่ได้คือบั้งไฟพญานาคที่จัดทำขึ้นมาอย่างสง่างาม บริเวณส่วนหัวจะเป็นรูปปั้นพญานาค ส่วนบริเวณรอบข้างจะมีรูปปั้นเทวดาล้อมรอบอยู่ รอบคันรถจะมีการจับกลีบผ้าลวดลายต่าง ๆ ตามความสามารถของแต่ละหมู่บ้าน ขบวนแห่ยังมีการละเล่นการแสดงต่าง ๆ ที่สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตของชาวอีสาน เช่น การใช้ควายไถนา การทำนา การเกี่ยวข้าว การทอดแห่ การทอผ้า รวมไปถึงงานหัตถกรรมเครื่องจักรสานต่าง ๆ
บั้งไฟ
ในงานประเพณีบุญบั้งไฟที่ขาดไม่ได้คือ การจุดบั้งไฟขึ้นฟ้า โดยบั้งไฟเหล่านี้ประดิษฐ์ขึ้นจากชาวบ้านแต่ละหมู่บ้านทำขึ้นมาจากนำถ่านที่เผาได้จากไม้มาบดให้ละเอียดเป็นผง ผสมกับดินประสิวหรือดินระเบิดแล้วอัดเข้าไปในท่อ PVC ให้แน่น ซึ่งอัตราส่วนของส่วนผสมขึ้นอยู่กับเทคนิคของแต่ละคน ส่วนหางของบั้งไฟนั้นจะทำมาจากลำไม้ไผ่ที่ตรงสวยงามเพื่อให้สามารถรองรับน้ำหนักของตัวบั้งไฟได้ การจุดชนวนบั้งไฟนั้นทำได้โดยการใช้แบตเตอรี่รถยนต์ให้กระแสไฟฟ้าผ่านสายไฟไปที่ดินระเบิดที่อัดไว้ในตัวบั้งไฟ จากนั้นแต่ละหมู่บ้านก็จะส่งเข้ามาประกวด ซึ่งหากบั้งไฟของหมู่บ้านใดสามารถลอยอยู่บนท้องฟ้าได้นานที่สุดจะถือว่าเป็นผู้ชนะนั้นปีนั้น
จะเห็นได้ว่า ประเพณีบุญบั้งไฟนั้นสะท้อนวิถีชีวิตของชาวอีสาน และเป็นเสน่ห์ดึงดูดนักท่องเที่ยว เนื่องจากในแต่ละปีมีนักท่องเที่ยวไปร่วมชมประเพณีบุญบั้งไฟเป็นจำนวนมหาศาล
ติดตามเรื่องราวอื่นๆ ได้ที่ everyday-trip
